Ergenlik Dönemi Değişimi

Öğrencinin ergenlik dönemine girmesiyle beraber evde ve okulda zorlu bir süreç başlıyor. Bu dönemde fiziksel ve ruhsal açıdan yaşanan değişimler okul performansı ile doğrudan ilişki içerisinde oluyor. Öğrencinin yaşadığı fiziksel ve ruhsal değişim, okulda yaşanan uyumsuzluklar, arkadaş ilişkileri ve öğrenciye yüklenen aşırı sorumluluklar, okul başarısını düşürüyor. Öğrencilerin bu sürecinde ailelere ve eğitimcilerine büyük görevler düşüyor.

Ergenlik döneminde öğrenci artık ebeveyne bağımlılıktan kurtulup kendi kimliğini bulmak ister. "Ergenlik dönemi ile başlayan farklılaşmaları, aileler ve öğretmenler soğukkanlı ve kabul edilebilir karşılamaları gerekiyor. Bu dönemde onların birer birey olduğunu unutarak yıkıcı eleştirilerde ve öğrencinin kendine olan güven ve inancını zedeleyici yorumlarda bulunmamalılar. Genelde bu dönemde öğrencilerin başarı düzeyinde bir düşüş gözlemlenebiliyor. Bu dönemde aileler ile eğitimciler arasında  iletişim kuvvetli olmalı ve doğru bir iletişim kurulmalı.

Ergenlik döneminde gencin bütün sorumluluklarını üstlenmesinin sağlanması gerekir.Aksi takdirde kişilik gelişimi ve özgüveni olumsuz etkilenebilir; "Öğrencilerin bu dönemde mutlaka bir hedefi olmalı. Aileler de bu dönemde gencin olumlu yönlerini destekleyerek "Hiç ders çalışmıyorsun!" cümlesi yerine "Geçen hafta matematik sınavına ne güzel çalıştın, sonucu da güzeldi" şeklinde cümleler kurarak dersler ve okul konusunda takdir etmelidirler".

Yetişkinliğe ilk adım olan ergenlik (puberte), kızlarda 12-13, erkeklerde ise 13-14 yaşlarında ortaya çıkıyor. Ergenlik dönemini tek bir dönem olarak ele almamak; ön ergenlik, orta ergenlik ve ileri ergenlik olmak üzere 3 dönemde incelemek gerekir. Ön ergenlik dönemi (12-15 yaşları) biyo-fizyolojik değişimlerin yaşandığı dönemdir. Orta ergenlik dönemi (15-18 yaşları); yoğun duygusallığın yaşandığı, kalıcı kişiliğin, benlik saygısının, kalıcı kimliğin oluşturulduğu bir dönemdir. İleri ergenlik dönemi (18-22 yaşları); gencin sosyal kimliğini sosyal alana taşıdığı, kuşaklar arası çatışmanın yaşandığı dönem olarak değerlendirilebilir. 

Sık yaşanan fizyolojik değişimler ve ergenlerde sorun yaratan durumlar:

 Erken ve Gecikmiş Erinlik:

Genetik ve çevre şartlarına bağlı olarak erinlik belirtileri geç veya erken ortaya çıkabilir. Bazen kızlarda 8-9 yaşlarında göğüs gelişimi, 10 yaşlarında da regl görülür. Bu döneme erken giren kızlar, çoğu zaman bunu saklarlar ve bu durum onları strese sokarlar. Erkeklerde böyle bir saklama ihtiyacı olmaz. Erken gelişenlerde aşırı güven ve saldırganlık, geç gelişenlerde ise güvensizlik ve kıskançlık duyguları gelişir. Erkeklerde erinlik gecikmesi kızlardan daha çok olur. Kronik hastalıklar ve beslenme bozuklukları, her iki cinste de erinliği geciktirebilir. Erinliğe erken veya geç girmek bazı psiko-sosyal mutluluk ve sorunlar getirebilir.

Şişmanlık:

Ağırlığın boya göre fazla olmasına şişmanlık denir. Eğer şişmanlık, ergenliğe girerken alınan fazla kalori ve streslerin etkisiyle oluşursa bu sorun olur. Şişmanlık, başka sorunların da kaynağı olabilir. Bunlara yardımcı olmak ve sorunlarıyla ilgilenmek yararlı olur. Erinlik döneminde organlar oransız geliştiği için gençler zaten huzursuzdurlar. Şişmanlık onları iyice huzursuz eder.

'O' beden İsteği:

Zayıflamak amacıyla perhiz yapılması ve bunun aşırı bir şekilde uygulanmasıyla zarif bir bedene sahip olma isteğidir. Fakat bu, bir tür hastalık olan Anorexia Nervosa'ya yol açabilir. Genellikle ergenliğin erken dönemlerinde kız çocuklarında görülür. Psikolojik nedenli iştahsızlık ve aşırı derecede kilo kaybı ile beliren ender bozukluklardan birisidir. Gençlere mutlaka bu konuda uyarı yapılması önemlidir.

İskelet Bozuklukları:

Ergenlikte kemiklerin hızlı büyümesine paralel olarak 'skolyoz' ve 'epifiz' kayması gibi bazı hastalıklar da ortaya çıkarabilir.

Akne Vulgaris:

Bazı hormonların artmasıyla, ergenlikte hem kıllanma, hem de yağlanma meydana gelir. Özellikle 13-18 yaşları arasında oluşan yağ bezlerinin ve kıl diplerinin iltihaplanmasıyla, Akne Vulgaris denen hastalık ortaya çıkar.

Hangisi Normal, Hangisi Değil?

Ergenleri değerlendirirken neyin normal neyin normal olmayan olarak sınıflandırılması  ya da nerede yardım alınması gerektiği  en önemli sorunlardandır.

Normal davranışlar:

·         Okul için yapması gerekenlerle ilgili tüm sorumluluğu üstüne alır

·         Kendini aynı cinsten olan ebeveynle özdeşleştirir.

·         Hatalarından ders alır.

·         Mantıksız kurallara kızar ve bunu da dile getirir.

·         Bazen çok özenli ve duyarlı, bazen tam aksi olur.

·         Ailesiyle bağları gevşerken  arkadaşlarıyla artar.

·         Yanlış davranışlarının sonunda samimice pişman olur.

·         Rahatlıkla değişik duygularını ifade eder.

·         Biraz dağınık, biraz derli topludur.

·         Görüntü ve davranışları ergenlere özgüdür.

·         Sevildiğine inanır, benlik saygısı yüksektir.

Normal olmayan davranışlar:

·         Okul ile ilgili her şey için endişelenmeyi anne babasına bırakır.

·         Kendini karşı cinsten kişiyle özdeşleştirir.

·         Aynı hataları tekrarlar.

·         Mantıksız kuralların ya hepsine karşı çıkar ya da hepsine boyun eğer.

·         Hiç kimseyi önemsemez ve kimseye değer vermez.

·         Arkadaşlarına ilgisi az, anne babasına çoktur.

·         Pişmanlık duymaz, suçu başkasına atar.

·         Değişik duygularını ya ifade etmez ya da sadece iyi olanları söyler.

·         Aşırı derecede derli-toplu ve dakik olur; adetlere uyar.

·         Görüntü ve davranış konusunda ebeveynlere uyar.

·         Sevilmediğine ve değerinin olmadığına inanır.

Öğrencideki değişimi en iyi öğretmeni görür!

Ergenlik dönemindeki birey kendisi için ideal kişilikler oluşturabilmektedir. İdeal kişilikler, hayal unsuru olabileceği gibi bir ünlü ya da öğrencinin kendi yaşamından biri de olabilir. Özellikle öğretmenler, ergenlik dönemindeki birey için ideal birer rol modeldir. Ailesinden fazla gördüğü arkadaş çevresi ve öğretmenler, bireyin hayatının şekillenmesine etki edebilecek önemdedir. Öğretmenler rol modeli olmanın yanı sıra okulda öğrencilere yapılacak rehberlik hizmetinde de kilit rol oynarlar. Rehberliğin temel amacı bireyin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır. Bu yüzden okulda güvenlik görevlisinden üst yönetime kadar her kademe, öğrencilerin karakteristik özelliklerinin farkına varmalı ve ona göre davranmalıdır.

Kendi kimliklerinin artık oturmaya başlaması hissi seslerinin, görünüşlerinin ve davranışlarının değiştiği süreçte oluşur. Ayrıca ergenlik döneminde ailelerin dikkat etmesi gereken bir husus da çocuklarının bilinmeyeni keşfetmek konusunda kendilerini güvende hissetmesini sağlamaktır. Ve ergenler girdikleri sürecin çocukluktan daha zor olduğunu da deneyimlemeli ve onların zorlukları yaşamalarına izin verilmelidir. Böylece ilerideki hayatlarına daha hazırlıklı olabilir ve zorlukları karşılayabileceklerini bilirler. Bunların dışında ergenler aslında sorunlarını güvendiği büyüklerine anlatmak isterler. Ancak anlattıklarında ailelerin yargılayıcı bir tutumda olmaması birinci şarttır. Ergenlerin büyüklerle paylaşımda bulunmak istememesi algısı aslında yanlıştır diyebiliriz; çünkü yaşıtlarıyla her şeyi konuşmak istemesi ailelerin yargılama ihtimalindendir. Ergenlerin güvendiği büyükleriyle konuşmaları, sadece kimlik gelişimlerine faydalı değil, aynı zamanda bilişsel ve duygusal gelişimlerine de oldukça faydalıdır.

Ergenlik,  her yetişkinin (ebeveynin) yaşadığı bir süreç olmasına rağmen  her kişi sayısınca farklılık görülebilen özel bir dönemdir. Bu dönemi sağlıklı yaşamak  süreci doğru yönetmek için samimi,  dürüst ve sakin olunmalıdır.  

                                                                                              15 Temmuz Şehitler Fen Lisesi

                                                                                                          Rehberlik Servisi